ترس در کودک و راه کارهای ساده برای غلبه به آن

علت برخی از ترس ها در کودکان چیست ؟

کودکان از تنهایی، تاریکی، حیوانات و جدایی از مادر یا خانواده، صدا های بلند و یا شرایط جوی و آب و هوا، ترس از مردن و یا صدمه دیدن و ... ممکن است بترسند اما باید بدانیم که این ترس ها در مرحله هایی از رشد شکل می گیرد که یکی از آن ها نقش الگو می باشد به این صورت که کودک از والدین خود یاد گرفته است که از برخی شرایط بترسد طبق نظر مشاور ازدواج زوجینی که از مسائل خاصی می ترسند این ترس را نیز کودکان از آن ها یاد می گیرد.

ممکن است که والدین انتظارات بزرگ و اغراق آمیزی از کودکان خود داشته باشند و یا تنبیه کردن کودکان و یا ترساندن آن ها در جهت این که کودک حرف آن ها را گوش دهد، از دلایلی هستند که می تواند عامل ایجاد ترس در کودکان شود. 

همان طور که گفتیم کودکان مانند بزرگ تر ها درک کافی از واقعیت ندارند و به همین دلیل تخیلات آن ها ترس هایی را ایجاد می کند و همچنین تاثیرات منفی که ممکن است برخی فیلم ها و کارتون ها بر روی کودکان بگذارد سبب ایجاد ترس در آن ها شود.

زمانی که کودکان سوال هایی از ما می پرسند نباید به آن ها دروغ بگوئییم بلکه باید سوالات آن ها را در حد درک کودکان به طور صحیح توضیح دهیم.

دروغ گفتن و یا مخفی کردن و نگفتن حقایق به کودک سبب ایجاد ترس در کودک می شود. 

کودکان ممکن است در هنگام ترس دچار شب ادراری، خشم و عصبانیت، ناخن جویدن، مشکلات خواب، گوشه گیری، لکنت زبان، لرزش، افزایش ضربان قلب، عرق کردن، تنگی نفس و ... شوند و والدین در چنین شرایطی باید به شکل صحیحی به کودکان خود کمک کنند و از هر گونه دعوا کردن و عصبانیت و تنبیه بپرهیزند. 2
 

انواع ترس در کودکان

 

۱. ترس از تاریکی

آنچه کودک فکر می‌کند: «نمی‌تونم ببینم چی اون بیرون هست. وقتی در تاریکی هستم، احساس خطر می‌کنم.»
 

راه غلبه بر ترس از تاریکی

ترس از تاریکی یکی از رایج‌ترین انواع ترس در کودکان است. آنچه باعث ترسیدن کودک از تاریکی می‌شود، احساس ناشناخته‌بودنی است که در آن وجود دارد.

برای غلبه بر آن، روشن‌کردن چراغ‌های خانه را به کودکتان یاد دهید و چراغ خوابی تهیه کنید و در اتاقش بگذارید.

دکتر آیلت تالمی دراین‌باره می‌گوید: «به کودکانتان اجازه دهید شب‌ها، هنگامی که می‌خواهند بخوابند، میزان روشنایی اتاق را خودشان تعیین کنند. به‌مرورزمان میزان روشنایی را کم و کمتر کنید.»

شب‌ها کودکتان را برای قدم‌ زدن بیرون ببرید و با او درباره تمامی چیزهای جالبی که در تاریکی می‌توان دید، صحبت کنید.

با استفاده از این راهکار، می‌توانید احساس ناشناخته‌ بودن تاریکی را برای کودک از بین ببرید.


 

۲. ترس از موجودات عجیب‌ و غریب

آنچه کودک فکر می‌کند: «هرچیزی می‌تونه زیر تختخوابم باشه و منتظره فرصته تا به من آسیب برسونه.»
 

راه غلبه بر این ترس

دکتر آیلت در این مورد می‌گوید: «همه ما به‌خوبی می‌دانیم که خبری از موجودهای عجیب‌ و غریب نیست و کاملا خیالی هستند؛ اما گفتن این موضوع به کودک بی‌ فایده است. کودکان قوه تخیلی بسیار قوی‌ دارند و می‌توانند تقریبا در تمامی نقاط مثلا گوشه‌ای تاریک در خانه، جاهایی که سایه افتاده است یا زیر تخت، موجودهای عجیب‌وغریبی را در ذهنشان تصور کنند.»

به‌ جای آنکه به کودک بگویید این موجودها خیالی هستند، نگرانی های او را جدی بگیرید و کمکش کنید.

برای کمک‌کردن به او می‌توانید زیر تخت، داخل کمد لباس‌ها و هرآنجایی را که کودک از آن واهمه دارد خوب بگردید؛ سپس یک بطری اسپری را پر از آب کنید و به کودکتان بگویید که اگر در این مکان‌ها در اتاقش آب اسپری کند، دیگر موجودهای عجیب‌وغریب نمی‌توانند وارد آنجا شوند.

همچنین می‌توانید، روی درب اتاقش، اعلامیه‌ای نصب کنید که روی آن نوشته شده باشد: «ورود موجودهای عجیب‌وغریب ممنوع».

این راهکار هم، کمک می‌کند تا کودک بیشتر احساس امنیت کند و کمتر بترسد.
 

۳. ترس از شرایط جوی (آب‌ و هوا)

آنچه کودک فکر می‌کند: «صدای زوزه‌ کشیدن باد و صداهای بلند ترسناک هستند. به کمک پدر و مادرم نیاز دارم تا از من محافظت کنند.»

راه غلبه بر این ترس

ترس از صداهای بلندِ بیرون از خانه مثل صدای رعدوبرق یا صدای زوزه‌کشیدن باد، از انواع دیگر ترس در کودکان است.

در چنین شرایطی، بهترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به کودک کمک کنید تا شناخت بیشتری از شرایط جوی پیدا کند و حتی از آن لذت ببرد.

دکتر آیلت در این مورد می‌گوید: «در شرایط جوی مختلف، بیرون از خانه با کودکتان بازی کنید. بازی با کودک در شرایط جوی مختلف مثل وقتی باد می‌آید یا هوا بارانی است، احساس بهتری به آنها پیدا می‌کند. همچنین می‌توانید جدولی درست کنید و همراه با کودکتان، شرایط آب‌وهوایی روزهای مختلف هفته را روی آن بنویسید تا از قبل، برایشان آماده باشد و غافل‌گیر نشود.»

اگر جایی زندگی می‌کنید که مدام بادهای شدید می‌وزد یا مثلا هوا به‌شدت بارانی می‌شود، از قبل، خود را آماده کنید و برای تحمل شرایط جوی نامساعد منطقه‌ای که در آن هستید، برنامه‌ای داشته باشید. به‌این‌صورت کودکتان احساس تسلط و کنترل بیشتری بر شرایط خواهد داشت. 1
 

4. ترس از افراد غریبه

کودکان ممکن است که از افرادی که نمی شناسند فاصله بگیرند و یا خجالت بکشند و پشت والدین خود قایم شوند اما این ترس از افراد غریبه، سالم است و می تواند کودک را از بسیاری خطر ها محاقظت کند.

زمانی که می بینید کودک شما از افراد و آشنایانی که ارتباط زیادی ندارید می ترسد، کودک را تحت فشار قرار ندهید و او را برای برقراری ارتباط اجبار نکنید.

اگر به کودک زمان بدهید ترس او از بین خواهد رفت و شروع به ارتباط خواهد کرد و نباید کودک را در نزد دیگران به خاطر ترسش تحقیر کرد و یا او را اجبار به کاری کرد زیرا این کار خود اثرات بدی را برای کودک به همراه دارد. 2
 

5. ترس از جدایی از پدر و مادر

کودکان همیشه از پدر و مادر خود می‌خواهند که آن‌ها را تنها نگذارند و زمانی که از آن‌ها جدا می‌شوند، پیش خود فکر کنند «اگر مامان بابام دیگه هیچ‌وقت برنگردند چی؟» ترس از جدایی از پدر و مادر یکی از رایج‌ترین انواع ترس در کودکان است.

این ترس برای کودکان کاملا طبیعی است. برای غلبه بر این ترس، یک برنامه‌ی مشخص برای خداحافظی با کودکتان ترتیب دهید و این برنامه را برای خودتان و کودکتان تبدیل به یک عادت کنید.

وقتی می‌خواهید کودک را ترک کنید (به طور مثال می‌خواهید سر کار بروید)، کودکتان را به یک پرستار یا فرد قابل‌اطمینان بسپارید که برای او آشنا است.

همچنین به جای خداحافظی‌های طولانی، این کار را با چند عبارت کوتاه‌ انجام دهید و همیشه هنگام خداحافظی، از همان عبارت‌های مشخص استفاده کنید.

قبل از ترک کردن کودکتان او را مشغول به انجام کاری کنید و حتما از او خداحافظی کنید. بیرون رفتن پنهانی از خانه اصلا کار درستی نیست.

جمله‌ها و عبارت‌هایی که برای خداحافظی به کار می‌برید، می‌تواند به کودکتان اطمینان دهد که بعد از چند ساعت پیش او برمی‌گردید و برای مدت طولانی او را تنها نمی‌گذارید.

سعی کنید زمانی که کودک را ترک کردید، تا جایی که امکان دارد دیگر به خانه برنگردید. این کار می‌تواند در وفق دادن کودک با شرایط جدید مؤثر باشد.
 

6. ترس از ماسک و لباس‌های عروسکی/ حیوانات

دیدن ماسک و لباس‌های عروسکی باعث ترس در کودک می‌شود، چون آن‌ها نمی‌دانند چه کسی پشت ماسک یا لباس است.

این نوع ترس هم از رایج‌ترین انواع ترس در کودکان است. همان‌طور که اشاره کردیم، قوه‌ی تخیل کودکان بسیار قوی است، بنابراین گاهی اوقات تفاوت قائل شدن بین خیال و واقعیت برای آن‌ها دشوار می‌شود و نمی‌توانند این دو را از هم تشخیص دهند.

لباس‌های بزرگ از حیواناتی مثل ببر، دایناسور و خرگوش یا حتی ماسک این حیوانات، می‌تواند برای کودکان ترسناک و دلهره‌آور باشد.

اگر کودکتان ترس از ماسک یا لباس‌های عروسکی دارد، هیچ وقت او را مجبور نکنید با کسی که چنین لباس یا ماسکی پوشیده است، ارتباط برقرار کند.

می‌توانید از کسی که چنین ماسک یا لباسی دارد بخواهید چند لحظه‌ ماسک یا لباسی که پوشیده را در بیاورد تا کودک متوجه شود آدم خطرناک و ترسناکی پشت ماسک وجود ندارد. یک راهکار مفید دیگر برای غلبه بر این نوع ترس این است که با پوشیدن لباس‌ها و ماسک‌های مختلف با کودک‌تان بازی کنید.
 

7. ترس از دندان ‌پزشک، از دیگر انواع ترس در کودکان

زمانی که در اتاق انتظار پزشک هستید، می‌توانید همراه با کودک کتاب داستان بخوانید یا با انجام کارهای شبیه به این، نگرانی و اضطراب او را کمتر کنید.

ترس از پزشکان، از مهم‌ترین و رایج‌ ترین انواع ترس در کودکان است. کودکان پزشکان را دوست ندارند، چون به تصور خودشان دکتر‌ها کارهایی مثل آمپول زدن و خون گرفتن انجام می‌دهند که دردناک هستند.

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که او به محض ورود به اتاق انتظار مطب پزشک، از ترس و وحشت دست و پایش را گم کند و فورا شروع به گریه کردن کند.

این موضوع به این علت است که مطب پزشک برای کودکان تداعی‌کننده‌ی درد است.

برای غلبه بر این ترس، از قبل درباره‌ی تجربه‌هایی که کودکتان قرار است در مطب پزشک داشته باشد، صحبت کنید.

یک جایزه هم برای او تهیه کنید و بعد از اینکه از مطب برگشتید، به خاطر همکاری کودکتان به او جایزه بدهید.

زمانی که در اتاق انتظار هستید، می‌توانید همراه با او کتاب داستان بخوانید یا با انجام کارهای شبیه به این، نگرانی و اضطراب او را کمتر کنید.

فراموش نکنید که در تمام طول کار باید کنارش بمانید. در پایان هم به خاطر همراهی و شجاعتش او را تحسین کنید.
 

8. ترس از حمام و سرویس بهداشتی

کودکان کم سن‌وسال، به‌ویژه آن‌هایی که رفتن به سرویس بهداشتی را تازه تمرین می‌کنند، معمولا هم از سرویس بهداشتی و هم از حمام می‌ترسند.

صدای بلند سیفون و پایین رفتن آب در سنگ سرویس بهداشتی، از جمله چیزهایی هستند که زمینه‌ساز ترس کودکان می‌شوند.

راه غلبه بر این نوع ترس این است که به او نشان دهید وسایل و اجزای مختلف موجود در سرویس بهداشتی و حمام چطور کار می‌کنند.

به کودک اجازه دهید با آن‌ها تمرین کند.


 

چگونه به کودکان کمک کنیم تا به تنهایی بر ترسشان غلبه کنند؟

با به کار بردن توصیه‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم، می‌توانید به کودکان کمک کنید تا خودشان به تنهایی به ترس‌هایشان غلبه کنند و بر آن‌ها تسلط پیدا کنند. توصیه‌های زیر را به ذهنتان بسپارید.

بدون اینکه به کودک فشار وارد کنید، او را در معرض چیزهایی قرار دهید که از آن‌ها می‌ترسد. این کار را به مرور زمان و به صورت تدریجی (و نه یک دفعه) انجام دهید. الگوی او باشید و به او نشان دهید که چطور می‌تواند آرامشش را چنین شرایطی حفظ کند.

به کودکتان توضیح دهید که چه چیزهایی واقعی هستند و چه چیزهایی خیالی. همچنین به او بگویید وقایع طبیعی مثل طوفان یا رعد و برق دقیقا چطور رخ می‌‌دهند.

با او صادق باشید. اگر می‌دانید تجربه‌ای که قرار است داشته باشد، برایش ترسناک یا دردناک خواهد بود، حقیقت را به او بگویید و از دروغ گفتن اجتناب کنید.

وقتی کودک به شما اعتماد داشته باشد، الگوی او خواهید شد. به این ترتیب، کمک شما به مرور زمان می‌تواند بر ترس‌هایش غلبه کند.

از چیزهایی که باعث ترس، نگرانی و اضطراب خود شما می‌شود، چیزی به کودکتان نگویید و خودتان به تنهایی ترس‌هایتان را مدیریت کنید.

کودک شما برای اینکه کنارتان احساس امنیت و اطمینان داشته باشد، باید بداند که شما آرامش دارید و بر اوضاع مسلط هستید.

کتاب‌ها و داستان‌هایی را برایش بخوانید که درباره‌ی غلبه‌ی کودکان بر ترس‌هایشان هستند. سعی کنید موضوعات آن‌ها مشابه با ترس کودک باشد.

کودکان کم‌ سن‌وسال عاشق شنیدن چنین داستان‌هایی هستند. داستان‌هایی که در آن‌ها کودکی شبیه به خودشان بر دشواری‌هایی که پیش رو دارد، غلبه می‌کند و سربلند بیرون می‌ آید. احتمالا او الگوی چنین کودکانی را دنبال کند و این موضوع نقش مؤثری در شکل دادن به شخصیت او خواهد داشت. 3

پی نوشت:
1.www.chetor.com
2.www.entekhabeno.com
3.www.digikala.com